មេរៀនទី ១
សូមស្វាគន៍មកថ្នាក់រៀនអារ៉ាប់របស់យើង ហើយ នេះគឺជាមេរៀនទី 1 របស់យើង
នៅក្នុងមេរៀននេះដែរយើងចាប់ផ្ដើមនិយាយអំពីការបែងចែកពាក្យក្នុងភាសារអារ៉ាប់ ។ ដេាយ ណាហូ គឺជាច្បាប់ ក្នុងការបែងចែកនឹងប្រេីប្រាស់ ពាក្យ ដែលនិយាយអេាយខ្លីគឺវេយ្យាករណ៍ បានបែងចែកពាក្យរបស់អារ៉ាប់ទាំងអស់ ចែកចេញជាបីក្រុម
ក្រុមទី១- ពាក្យធ្នាក់ ហេីរ حرف
វាគឺ ជាពាក្យទាំឡាយណាដែលមិនមានន័យអ្វីសោះបើសិនជាវានៅតែឯងហើយ ហេីរحرف ត្រូវការពាក្យនៅពីក្រោយដើម្បីបង្គ្រប់ឲ្យមានន័យ។ ធ្នាក់ដេីម្បីទាក់ពាក្យមួយទៅមួយទៀតអេាយមានន័យស្តាប់បាន។
ឧទាហរណ៍ខ្លះៗដូចជា
-ខាងក្នុង (ខាងក្នុង មិនមានន័យ វាត្រូវការ ផែនដី វិហា រេាងភ្នំ ជាដេីម្ប ដេីម្បីបង្គ្រប់អត្ថន័យ)
-ឈ្ពោះទៅ (ឈ្ពោះទៅ មិនមានន័យ វាត្រូវការ ថាននរក មេឃជាន់ទី១ វិហារ ជាដេីម្ប ដេីម្បីបង្គ្រប់អត្ថន័យ)
-មកពី (មកពី មិនមានន័យ វាត្រូវការ ផ្ទះ សាលា វិហារ ជាដេីម្ប ដេីម្បីបង្គ្រប់អត្ថន័យ)
-ជាមួយ (ជាមួយ មិនមានន័យ វាត្រូវការ ខ្ញុំ អ្នក ម៉ារីយ៉ាំ ជាដេីម្ប ដេីម្បីបង្គ្រប់អត្ថន័យ)
-ប្រសិនបេី
-ក្នុង
-រហូតដល់
ក្រុមទី១- ពាក្យធ្នាក់ ហេីរ حرف ខាងលើវាងាយស្រួលយល់ជាងគេ។
ក្រុមទី 2 គឺកិរិយាសព្ទ ហ្វៀអិល فِعْلُ
អ្វីទៅកិរិយាសព្ទ فِعْلُ ដែលហៅថាកិរិយាស័ព្ទនោះគឺកាយវិការសំដីសំដែងអំពើ។ អារ៉ាប់បានចាត់ថ្នាក់ពាក្យទាំងឡាយណាមួយដែលនៅក្នុងពេលវេលាជាفِعْلُ ហ្វៀអិល
ឧទាហរណ៍
-កំពុងដេកលក់(បច្ចុប្បន្នកាល)
-បានញាំបាយ (អតីតកាល)
-នឹងទៅ (អនាគត់កាល)
-បានធ្វេី (អតីតកាល)
-នឹងមានវិប្បដិសារី
-កំពុងមានទុក្ខព្រួយ ជាដេីម្ប។
យើងឃើញថាមានតែកិរិយាសព្ទតែប៉ុណ្ណោះតែអាចស្ថិតនៅក្នុងពេលវេលាបានដូចបងបាន អេាយឧទាហរណ៍ ខាងលេី ហេីយយើងមិនអាចយកពាក្យថាផ្លែប៉ោម ផ្លែទំពាំងបាយជូ មកដាក់ក្នុងកាលបានឡេីយ យើងសាកមើលតិចមើលដូចជា
-កំពុងផ្លែប៉ោម
-នឹងផ្លែប៉ោម គឺវាមិនមានន័យអ្វីសោះ។
ក្រុមទី ៣ គឺ អុីសឹម إِسْمُ (នាម គុណនាម ករិយាសព្ទវិសេស)
អ្វីទៅហៅថា អុីសឹម إِسْمُ ?
អុីសឹមإِسْمُគឺ យេីងអាចហៅថា រាល់ៗ ពាក្យជានាម គុណនាម គុណកិរិយា(កិរិយាសព្ទវិសេស) សត្វលេាក ទីកន្លែង វត្ថុ គំនិត ជាដេីម្ប។ នឹងពាក្យមួយចំនួនតូចទៀត(នឹងប្រាប់ពេលក្រេាយ)។
នាមគឺ សត្វលោក វត្ថុ ទីកន្លែង ផ្នត់គំនិត ជាដេីម្ប។ ឧទាហរណ៍ មនុស្ស សត្វ មេឃ ទន្លេរ
គុណនាមគឺអ្វីៗដែលបញ្ជាក់ន័យអោយនាម។ ឧទាហរណ៍ ល្អ សាហាវ វែង សខ្មៅ
កិរិយាស័ព្ទពិសេសគឺជាពាក្យទាំងឡាយណាដែលបញ្ជាក់ន័យអោយកិរិយាសព្ទ
ឧទាហរណ៍ យ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល យ៉ាងអំនួត យា៉ងប្រហេស។
ឧទាហរណ៍ នៃ ទីកន្លែង គឺ មានដូចជា
-ថានសួហ៍រ
-ទីក្រុងម៉ាកាស់
-សាលារៀន
-ផ្សារ ជាដេីម្ប។
យើងសង្កេតឃើញថា ឈ្មោះនៃទីកន្លែងឬក៏ទីតាំង ។
ឧទាហរណ៍ នៃ សត្វលេាក គឺ មានដូចជា
- ម៉ូហាំម៉ាត់
-ទេវតា
-ព្រាយ
-បីសាច
-លេាកគ្រូ
-អ្នកនិពន្ធ ជាដេីម្ប។
យើងសង្កេតឃើញថាសត្វលោកយើងគឺអារ៉ាប់បានរាប់បញ្ចូល ទាំង ទេវតា មនុស្សលោក និងពពួកអមនុស្ស (ព្រាយ)។
ឧទាហរណ៍ នៃ វត្ថុ គឺ មានដូចជា
-តុ
-សៀវភៅ
-កំព្យូទ័រ
-បិច
យើងសង្កេតឃើញថា វត្ថុអត់មានវិញ្ញាណ្ណ គឺត្រូវបានគេរាប់វាបញ្ចូលផងដែរ ។
ឧទាហរណ៍ នៃ ផ្នត់គំនិងគឺ មានដូចជា
-យុត្តិធម៍
-ភាពរីរាយ
-ចំនេះដឹង
-ការអនុញ្ញាត្តិ
-ការអនុវត្តនិ
ទាំងនេះជាផ្នត់គំនិត គឺត្រូវបានគេរាប់វាបញ្ចូលផងដែរ ។
ឧទាហរណ៍ នៃ កិរិយាស័ព្ទ វិសេស គឺ មានដូចជា
-យ៉ាងលឿន
-យ៉ាងញាប់
-យ៉ាងថ្នមៗ
-យ៉ាងរំផេីយ
ទាំងនេះជាកិរិយាស័ព្ទវិសេស ដែលវាបញ្ជាក់លខ្ខណ អេាយកិរិយាស័ព្ទ។
ឧទាហរណ៍ នៃ គុននាម គឺ មានដូចជា
-ទាប
-តឿរ
-ខ្លី
- អផ្សុក ជាដេីម។
ទាំងនោះវាបញ្ចាក់ន័យអេាយនាម។
ការរៀបរាប់អេាយ ឧទាហរណ៍ក្នុងក្រុមទី៣ខាងលេីនោះគឺ ណាហូ ច្បាប់ភាសាអារ៉ាប់បានបញ្ជូរវាជាក្រុម អុីសឹម إِسْمُ នេះវាខុសផ្លែកពីភាសារខ្មែរ យេីង ដែល មាន នាម គុននាម កិរិយាស័ព្ទវិសេស ស្ថិតនៅដេាយឡែក។
ដោយយោងទៅតាមពាក្យខ្មែរយើងបាននិយាយថា នឿយមុន ស្រណុកក្រោយដូច្នេះបងយកក្រុមទី 3 គឺ អុីសឹម إِسْمُ ដែលជាក្រុមពិបាកជាងគេមករៀនមុនគេ។
យេីងមករៀនលំអិតពីលខណ្ខ: របស់ អុីសឹម إِسْمُ រាល់ៗ إِسْمُ មាន ៤ លខណ្ខ:
លខណ្ខ: អុីសឹម إِسْمُ មាន៤យ៉ាង:
ទី១គឺ: ទំរង់ اإلعراب
ទី២គឺ: ចំនួន العدد
ទី៣គឺ: ភេទاجلنس
ទី៤គឺ: ប្រភេទالقسم
មុននឹងចូលមកស្គាល់ពីទំរង់ اإلعرابរបស់អុីសឹម إِسْمُ យេីងមកយល់ពាក្យថា
-ប្រធានបទ مَرْفُوْع / رَفْعَ
-ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ جَرّ
-កម្មបទنَصْب
ប្រធានបទ រ៉ស់ហ្វអា رَفْعَ គឺអ្នកបញ្ចេញសកម្មភាព អ្នកធ្វេីអំពេីរីបញ្ចេញកាយវិការ
ឧទាហរណ៍ នៃ រ៉ស់ហ្វអាប្រធានបទ គឺ មានដូចជា
-ក្នុងថ្នាក់រៀនមួយកូនសិស្សម្នាក់ កំពុងដេកលង់លក់។
-លេាកគ្រូ ម្នាក់បានដេីរសំដៅចូលថ្នាក់រៀនមួយ។
-កូនសិស្សម្នាក់ត្រូវបានលេាកគ្រូ គប់ដីសរទៅកាន់គាត់។
-នាងខឹងនឹងម្តាយនាងយ៉ាងខ្លាំង។
-នាងបានកំទិចកង់របស់នាងចេាល។
-កង់របស់នាងបានខ្ទិច
-កំហឹងរបស់គាត់ធ្វេីអេាយគាត់ឈឺផ្សា
ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ جَرّចេីត្រ មានន័យថា រាល់ៗពាក្យទាំងឡាយណានៅបន្ទាប់ពីពាក្យ របស់ ឬ នៃ
ឧទាហរណ៍ នៃ ចេីត្រ គឺ មានដូចជា
-ផ្ទះរបស់គាត់។
-មាតុភូមិនៃយេីង។
-ម៉ូតូរបស់នាង។
-កំហឹងរបស់គាត់ធ្វេីអេាយគាត់ឈឺផ្សា។
កម្មបទ ណាសព្ទ نَصْب អ្នកដែលទទួលរងអំពេី អ្នកទទួលរង់នូវសកម្មភាព ពីប្រទានបទឬជាពាក្យដែលបញ្ជាក់ពីស្ថានភាពអេាយកិរិយាសព្ទ(ទីកន្លែង ពេលវេលា លក្ខណ:)
ឧទាហរណ៍ នៃណាសព្វ កម្មបទ គឺ មានដូចជា
-ខ្ញុំញ៉ាំផ្លែប៉ោម នៅផ្ទះ ម្សិលមិញ យ៉ាងលឿន
-តុក្នុងថ្នាក់រៀនមួយត្រូវបានកូនសិស្សម្នាក់ វាយកំទិច
-លេាកគ្រូ ម្នាក់បានដេីរសំដៅចូលថ្នាក់រៀនមួយ
-កូនសិស្សម្នាក់ត្រូវបានលេាកគ្រូ គប់ដីសរទៅកាន់។
-នាងខឹងនឹងម្តាយរបស់នាងយ៉ាងខ្លាំង
-នាងបានកំទិចទូរស័ព្ទរបស់នាងចេាល
-កំហឹងរបស់គាត់ធ្វេីអេាយគាត់ឈឺផ្សា
ចំណាំ ក្នុងប្រយេាគមួយក្នុងគម្ពីគួរអាន រាល់ៗ អុីសុឹម إِسْمُ ទាំងអស់ត្រូវតែជា ប្រធានបទ ឬ ម្ចាស់ កម្មសិទ្ធិឬ ជាកម្មបទ។
ទី១គឺ: ស្ថានភាព(ទំរង់) اإلعراب
ប្រធានបទ រ៉ស់ហ្វអា رَفْعَ គឺយេីងស្គាល់ វាដេាយរាល់ៗ អុីសឹម إِسْمُ ទាំងអស់ ដែលបញ្ចប់ដេាយស្រៈអូ៊ ُ ឬ អ៊ូន ٌ
កម្មបទ ណាសព្វ نَصْب គឺយេីងស្គាល់ វាដេាយ រាល់ៗ អុីសឹម إِسْمُ ទាំងអស់ ដែលបញ្ចប់ដេាយស្រៈអា َ ឬ អាន់ ً
ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ جَرّ ចេីត្រ គឺ យេីងស្គាល់ វាដេាយ រាល់ៗ អុីសឹម إِسْمُ ទាំងអស់ ដែលបញ្ចប់ដេាយស្រៈអ៊ី ِ ឬ អ៊ីន ٍ
ចូរមេីលឧទាហរណ៍ នៃសូរស់ខាងក្រេាម ហេីយកំនត់ទំរង់របស់វាបញ្ចប់ដេាយស្រៈខាងចុងអាយិត (ឃ្លា)
សង្ខេបមេរៀនទីមួយ
ភាសារ --បានមកពី--> ប្រយេាគ --បានមកពី-->ឃ្លាល្បះ --បានមកពី--> ពាក្យ--ចែកជា--> ៣ក្រុម
ទី១- ពាក្យធ្នាក់ ហេីរ حَرْفُ
ទី២- ករិរយាសព្ទ ហ្វៀអិល فِعْلُ
ទី៣- អីសុឹម إِسْمُ នាម គុននាម ករិយាសព្ទវិសេស ទីកន្លែង វត្ថុ ផ្នត់គំនិត។
អុីសឹម إِسْمُ
រាល់ៗអុីសឹមមាន៤ លខណ្ខ:
ទី១គឺ: ស្ថានភាព (ទំរង់) اإلعراب
ទី២គឺ: ចំនួន العدد
ទី៣គឺ: ភេទاجلنس
ទី៤គឺ: ប្រភេទالقسم